Tęgoryjce (Uncinaria, Ancylostoma)

Tęgoryjec

Nazwa tych pasożytów wiąże się ze szczegółami ich budowy anatomicznej i jest jednocześnie wskazaniem sposobu pasożytowania oraz związanej z tym wysokiej patogenności dla żywiciela. Te niewielkie nicienie (9-15mm długości) wyposażone są w pokaźną torebkę gębową zaopatrzoną w ząbki, za pomocą której przyczepiają się do błony śluzowej jelita cienkiego i pobierają krew (hematofagia). W Europie znaczenie mają trzy gatunki tęgoryjców: Ancylostoma caninum (u psów), Ancylostomatubaeforme (u kotów) i Uncinaria stenocephala (u psów, rzadziej u kotów).

Cykl rozwojowy tęgoryjców

Cykl rozwojowy jest prosty, z wydalonych z kałem jaj w ciągu 24 godzin wylęgają się larwy (w temp. ok. 25⁰C, przy wilgotności 75-90%), które po około 7 dniach stają się inwazyjne (L3). Dzięki otaczającej je wylince mogą przetrwać w środowisku kilka miesięcy. Po połknięciu, w ciągu 2-3 tygodni rozwijają się do postaci dorosłych w jelicie cienkim. Larwy tęgoryjców z rodzaju Ancylostoma mogą przenikać przez skórę i drogą krwionośną, przez serce, a następnie płuca trafiają do jelita. W przypadku U. stenocephala droga zarażenia per cutis nie odgrywa istotnej roli w cyklu rozwojowym.

Torebka gębowa Ancylostoma caninum – widoczne ząbki, za pomocą których ten krwiopijny nicień przyczepia się do śluzówki jelita cienkiego (powiększ. 30x).

Torebka gębowa Uncinaria stenocephala

Tęgoryjec u psa i kota

Tęgoryjce z rodzaju Ancylostoma bywają problemem już u bardzo młodych szczeniąt ze względu na laktogenną drogę inwazji. Zarażenie laktogenne może być przyczyną ostrej niedokrwistości i śmierci szczeniąt. U. stenocephala są mniej chorobotwórcze.

Tęgoryjce powodują uszkodzenia powierzchni śluzówki jelita cienkiego. Gatunki Ancylostomamogą być przyczyną znacznej niedokrwistości, gdy intensywność inwazji jest wysoka lub zarażenie trwa przez długi czas.

U. stenocephala i A. tubaeforme występują na terenie całej Europy, podczas gdy A. caninumspotykana jest głównie na południu kontynentu. U. stenocephala jest stwierdzana dość powszechnie u lisów na terenie Polski.

Do zarażenia tęgoryjcami dochodzi najczęściej w sytuacjach, w których zwierzęta korzystają z wybiegów (hodowle). Rozpoznanie stawiane jest na podstawie stwierdzenia jaj tęgoryjców w kale. Należy podkreślić, że określenie gatunku w oparciu o morfologię jaj nie jest miarodajne.

U. stenocephala – torebka gębowa widok z boku

Więcej informacji:

• przewodnik ESCCAP “Odrobaczanie psów i kotów” (str. 15-17, tabele 2-7).