Kleszcze u psów i kotów – choroby, cykl życiowy, występowanie
Kleszcze mogą występować na całej powierzchni ciała u psów i kotów, ale głównie przyczepiają się w miejscach o delikatnej skórze, jak okolica twarzowa, uszy, pachy, przestrzeń międzypalcowa i okolica okołoodbytowa. Ranki spowodowane przez kleszcze mogą zostać zakażone, może dojść do powstania mikro ropni, szczególnie w przypadkach gdy kleszcze usuwane są na siłę i aparat gębowy pozostanie w skórze.
Kleszcze – jakie niosą zagrożenia?
Największe znaczenie tych pajęczaków wynika z faktu, że są one przenosicielami szeregu groźnych czynników chorobotwórczych (choroby odkleszczowe), m. in. Babesia spp. (babeszjoza psów, piroplazmoza koni), Borrelia burgdorferi(borelioza), flawiwirusy (kleszczowe zapalenie mózgu) i wielu innych. Kleszcz może przenosić więcej niż jeden patogen, co często prowadzi do występowania nietypowych dla jednej choroby objawów klinicznych. Infekcje są najczęściej przenoszone ze śliną kleszcza w trakcie jego odżywiania się.
Najczęściej spotykane w Europie kleszcze należą do rodzajów Ixodes, Rhipicephalus i Dermacentor. Większość gatunków kleszczy odżywia się krwią wielu gatunków zwierząt. Spotykane u psów Ixodes canisuga (Wlk. Brytania; określany tam jako kleszcz psi lub lisi) i Rhipicephalus sanguineus odznaczają się większą swoistością wobec żywiciela
Nassana krwią samica kleszcza pospolitego Ixodes ricinus
Infestacje kleszczy mają charakter sezonowy. Występują dwa szczyty inwazji: marzec – czerwiec i sierpień – październik.
Kleszcze spotykane w Europie w cyklu życiowym mają trzech żywicieli, tzn. że każde stadium rozwojowe odżywia się tylko raz na kolejnym żywicielu. Cały cykl rozwojowy – od jaja do postaci dorosłej trwa z reguły jeden rok, w rzadkich przypadkach do dwóch lat.
Cykl rozwojowy kleszcza
W czerwcu samica kleszcza składa 3-5 tys. jaj w środowisku, po czym ginie. Z jaj wykluwają się sześcionożne larwy (czerwiec-sierpień), które poszukują odpowiedniego żywiciela (drobne ssaki – norniki) i przez 2-3 dni odżywiają się na nim. Po powrocie do środowiska larwy przechodzą linkę do ośmionożnej nimfy, które przez 4-6 dni odżywiają się na odpowiednim żywicielu (drobne ssaki, łasicowate, zajęczaki). Po lince w środowisku nimfy stają się osobnikami dorosłymi. Dorosłe kleszcze poszukują żywicieli, którymi są duże ssaki. Samice dopiero w następnym roku po napiciu się krwi (żerują przez 5-14 dni) są gotowe do złożenia jaj. Tylko dorosłe osobniki są odporne na głodowanie i niesprzyjające warunki środowiska, jak zbyt wysoka i zbyt niska temperatura oraz susza.
Kleszcze – gdzie można na nie trafić?
Na częstość występowania wielu gatunków kleszczy w danym regionie mają wpływ populacje dzikich zwierząt (dzików, saren, jeleni, łosi). Szczególnie narażone na infestacje tych pajęczaków są psy myśliwskie.
Kleszcz psi (R. sanguineus) jest jedynym występującym w Europie gatunkiem, który nie może przeżyć w środowisku zewnętrznym. Jego cykl życiowy zamyka się tylko w miejscach zapewniających odpowiednią temperaturę (pomieszczenia w hodowlach, domy mieszkalne).
Warte jest podkreślenia, że dorosłe kleszcze wbrew dość rozpowszechnionej opinii nie atakują z wysoka, ale czyhają na ofiarę po wspięciu się na niewielkie rośliny, np. trawy.
Więcej informacji na temat kleszczy (zwalczanie, przenoszone patogeny) w przewodniku ESCCAP „Zwalczanie infestacji owadów pasożytniczych i kleszczy u psów i kotów”.