Profilaktyka przeciwkleszczowa i możliwe działania niepożądane leków przeciwpasożytniczych u psów i kotów

Wiosenne ocieplenie zwiększa aktywność kleszczy występujących w naszej strefie klimatycznej, takich jak kleszcz pospolity (Ixodes ricinus) atakujący psy i koty, oraz kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus), który atakuje niemal wyłącznie psy. Inwazja tych pasożytów jest dla psów i kotów nie tylko irytująca, jest także niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do miejscowych stanów zapalnych skóry i lokalnego świądu, ale przede wszystkim stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt ze względu na możliwe przenoszenie przez kleszcze chorobotwórczych drobnoustrojów.

W ostatnim czasie pojawiały się w różnych mediach doniesienia o podejrzewanych działaniach niepożądanych stosowanych leków przeciwpasożytniczych. ESCCAP stoi na stanowisku, że aktualne regulacje prawne i nadzór farmaceutyczny zapewniają odpowiedni poziom bezpieczeństwa wszystkich dopuszczonych do obrotu środków leczniczych dla zwierząt.

Ochrona przed pasożytami – stosuj zarejestrowane weterynaryjne produkty lecznicze.

W Europie jakość, efektywność i bezpieczeństwo wszystkich zatwierdzonych weterynaryjnych produktów leczniczych przeciwko inwazji kleszczy do stosowania u psów i kotów zostały szeroko przetestowane zgodnie z zasadami zatwierdzenia oraz precyzyjnie udokumentowane. Przypadki podejrzenia działań niepożądanych są stale zgłaszane do urzędu rejestracji leków jako element procesu nadzoru nad bezpieczeństwem leków. Następnie właściwe urzędy, w tym Europejska Agencja Leków są regularnie o nich informowane. Informacje dotyczące częstości działań niepożądanych i zgłoszenia podejrzeń braku oczekiwanego działania są sprawdzane i w sytuacjach, gdy istnieją ku temu uzasadnione podstawy, są wprowadzane do ulotki leku. Tylko zarejestrowane weterynaryjne produkty lecznicze zapewniają ochronę zwierząt.

Dyskusja na temat działań niepożądanych prowadzi w niektórych przypadkach do pojawienia się niepewności wśród hodowców i opiekunów zwierząt, ale także wśród lekarzy weterynarii. Dotyczy to pytań, czy stosowanie leków przeciwko kleszczom niesie ze sobą większe ryzyko niż choroby przenoszone przez kleszcze. Ta niepewność prowadzi czasem do zalecania, tzw. alternatywnych środków, np. oleju kokosowego lub bursztynowego. Jednak nie istnieją żadne udowodnione naukowo dane o skuteczności tych “alternatywnych środków przeciwkleszczowych” na podstawie których można by je skutecznie zastosować do ochrony przed inwazją kleszczy i zmniejszyć ryzyko pojawienia się chorób przenoszonych przez kleszcze u psów i kotów. ESCCAP Polska jako niezależna organizacja uważa, że tylko zatwierdzone i sprawdzone pod względem jakości, bezpieczeństwa i skuteczności weterynaryjnie produkty lecznicze mogą zapewnić ochronę przed inwazją kleszczy i zmniejszyć ryzyko chorób wektorowych. Dotyczy to szczególnie u psów i kotów, które przebywając na zewnątrz mają znacznie większą styczność z miejscami, w których znajdują się kleszcze. Dlatego też szczególnie ważne jest zapobieganie infestacji tymi pasożytami. Dostępne leki służące do ochrony przed infestacją kleszczy i przenoszeniem zakażenia i choroby mają potwierdzoną skuteczność i są dobrze tolerowane. Skuteczność wszystkich preparatów przeciwko pasożytom zewnętrznym zatwierdzonych w Europie (w tym w Polsce) została potwierdzona poprzez dokładne badania eksperymentalne i badania terenowe. Dostępne są też dane pokazujące zmniejszenie ryzyka zakażenia chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Dotyczy to w szczególności zapobiegania przenoszeniu boreliozy i babeszjozy.

Kleszcze – jakie patogeny przenoszą?

Borrelia burgdorferi, anaplazma lub wirus kleszczowego zapalenia mózgu są przenoszone przez występującego powszechnie w Polsce kleszcza pospolitego (Ixodes ricinus). Borrelia burgdorferi może powodować różne objawy, takie jak gorączka i zapalenie stawów. Anaplazmy mogą powodować również gorączkę, zmęczenie, od czasu do czasu zapalenia stawów i czasem zmiany we krwi (np. małopłytkowość). Borrelia występuje regionalnie u około 10% do 30% kleszczy, podczas gdy badania  nad anaplazmami wykazały, że znajdują się one u około 5% dorosłych kleszczy Ixodes ricinus. Wirus kleszczowego zapalenia mózgu, który wydaje się rozprzestrzeniać na północ Europy (w 2016, stwierdzono pierwsze lokalne, śmiertelne zakażenia u psów w Dolnej Saksonii) może prowadzić do bardzo ciężkiego zapalenia układu nerwowego.

Kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus) jest przede wszystkim wektorem pasożytów babeszja, które atakują czerwone krwinki (erytrocyty). Te pierwotniaki rozmnażają się w krwinkach i powodują ich zniszczenie, wskutek czego zakażenie prowadzi do powstania niedokrwistości (anemii), a nie leczone często prowadzi do śmierci. Obecnie kleszcze łąkowe, a także babeszjoza psów w Polsce występują regionalnie. Jednak przypadki babeszjozy (piroplazmozy) obserwowano w ciągu ostatnich kilku lat u większej liczby psów w np. Berlinie-Brandenburgii. Dla psów, które towarzyszą w podróży w region, np. Morza Śródziemnego ochrona przeciw kleszczom jest szczególnie ważna.

Jak chronić zwierzęta przeciw pasożytom?

Nie każdy kontakt z zakażonym kleszczem powoduje zakażenie i nie każda infekcja prowadzi do ciężkiej choroby. Jednak z powodu ogólnej sytuacji epidemiologicznej psów i kotów w Polsce, które są regularnie na świeżym powietrzu istnieje znaczące ryzyko zakażenia i rozwoju chorób przenoszonych przez kleszcze. W związku z tym ESCCAP Polska zaleca by chronić psy i koty przed inwazją kleszczy podczas sezonu kleszczowego za pomocą stosowanych skutecznych środków stosowanych we właściwy sposób. Przed podjęciem decyzji należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.